Makedonya hiçbir alanda özgür değil – İlhan Rahman
Yıllardır gerek Ufuk Derneği bünyesinde yapmış olduğumuz faliyet ve programlarda gerekse bulunduğumuz bütün ortamlarda ülkemizdeki devlet yapısından, özgürlüklere kadar birçok konuda katı ve net tutumumuz olmuştur. Nerdeyse her zaman bizim fikir ve görüşlerimizden ötürü başta Türk toplumunun ’’sözde’’ yöneticileri tarafından ötekileştirilmiş, baskı görmüş, tehdid edilmiş bir topluluğuz. Hernekadar geçen yıllar ile kabuk değiştirmiş, yoldaşlık ettiğimiz arkardaşlarımız belli başlı pozisyonlara gelmiş sadece Ufuk Derneği ile sınırlandırılamayacak bir kitle olmuşsak da ideallerimiz ve bizim gerçeklerimiz hala sapasağlam durmaktadır. Geçmiş yıllara bakacak olursak en fazla özgürlükler konusunda konuşmuş ve zaman harcamışızdır. Bulunduğumuz bütün platformlarda Makedonya’nın (ki Makedonya Türkleri’de bunun bir parçasıdır) özgürlükler alanında her geçen yılda geri gittiğini karşılaştığımız gerçek örneklerle, belgelerle, araştırma sonuçlarıyla gündeme getirmeye çalıştık. Ufuk Dergimizde kimbilir kaç defa bu konuları arkardaşlarımız kaleme aldılar. Bizi öteki olarak görenler hep ’’atıp tutmakla’’ ya da ’’çamur at izi kalsın’’ gibi naftalin kokan klişe söylemlerle suçlamaya çalışsalar da 2016 yılının ilkbaharında geldiğimiz noktada gerçekler hepimizin yüzüne topkatı indirmekte.
Mevcut iktidar koltuktaki 10’cu yıllını doldururken ülkedeki bütün alanlarda her geçen yılda meydana gelen gerileme artık gizlenemeyecek boyutlardadır. İktidarın nazi dönemi propagandaları artık hasarların boyutlarını gizleyemiyor. Başta Makedonya’nın üyeliğe aday olduğu Avrupa Birliği yıllık İlerleme Raporları olmak üzere, uluslarası bütün araştırma ve düşünce kuruluşarının rapor ve analizlerinde ülkenin her alanda geriye gittiğini görmek mümkün. Son olarak ABD, Washington merkezli, dünyaca saygın 75 yıllık düşünce kuruluşu olan Freedom House tarafından yayınlanan 2016 yılı tranzisyonda (geçişte) olan ülkeler raporunda Makedonya hakkında hiç de hoş ve olumlu olmayan görüşler belirtilmiştir. Kuruluş tarafından uzman görüşlere ve resmi verilere dayalı olan değerlendirmede Makedonya’nın neredeyse hiçbir alanda ilerleme kaydedemediği hatta araştırma konusu olan alanlarda gerilediğini görmekteyiz. Raporda belirtildiği üzere tek iyileştirilmenin Sivil Toplum alanında olduğu, bunun da küçük bir ilerlemeden öteye gitmediği anlaşılmaktadır.
Bu alanın dışında Ulusal Yönetimde Demokrasi, Seçim Süreçleri, Medya Bağımsızlığı, Yerel Yönetimlerde Demokrasi, Yargı Çerçevesi ve Bağımsızlığı ile Yolsuzluk alanlarında Makedonya’nın gerilediği açıklanmaktadır.
– Ulusal Yönetimde Demokrasi açısından geçen yıl 4.25 puanlık değerlendirme, ülkedeki siyasi krizin sürmesi, iktidarın yasa dışı dinleme olaylarına karışmış olması ve yine iktidarın üst yöneticilerinin görevi kötüye kullanları başta olmak üzere çeşitli usülsuzlüklerden ötürü bu yıl 4.75 puanla değerlendirilmesine, dolayısıyla ciddi bir gerileme yaşandığına işaret ediliyor.
– Seçim Süreci ile ilgili olan değerlendirmede 2015 yılındaki 3.50 puanlama bu yıl son seçim sürecindeki ciddi ihlal ve seçim hileleri ile ilgili ciddi şüphelerden ötürü 3.75 olarak belirlenmiş dolayısınya bu alanda da gerileme sözkonusu olmuştur.
– Değerlendirmeye tabi alanlardaki Makedonya için en düşük not hiç kuşkusuz iktidarın mutlak kontrolü altında olan Medya Bağımsızlığı alanında görülmektedir. Geçen yıl bu alanda ülkenin notu 5.00 iken bu yıl 5.25 olarak yazılmış durumdadır. Bu not ülkedeki medya’nın özgür olmadığı anlamına gelmektedir, bu alandaki bir ilginç istatistik ise Balkan ülkelerindeki Medya Özgürlüğü ortalama notu 4.64 olarak görülürken Makedonya’daki durumun vahimiyetini anlamak zor olmasa gerek.
– Sivil Toplum notunun tek iyileştirilmiş alan olması ise özellikle iktidara karşı organize olan STK’ların faliyetleri ve çalışmalarından sebep olduğu gösterilmektedir. Sivil Toplum alanında ülkenin geçen yıl 3.50 olan puanı bu yıl 3.25 olmuştur.
– Yerel Yönetimlerdeki Demokrasi oranlarına göz atacak olursak özellikle yasa dışı dinlenme olaylarıyla gün yüzüne çıkan 2013 yılındaki Yerel Seçimlerdeki iktidarın çok büyük seçim hırsızlıkları ele alınarak yapılan değerlendirmede geçen yıl 3.75 olan oranda gerileme meydana gelmiş ve bu yıl için 4.00 puanı belirlenmiştir.
– Yargı alanında ise 2015 yılındaki 4.25’lik not, iktidarın yargıya yapmış olduğu müdahalelerin artması sonucunda bu yıl 4.50’lik nota gerileme göstermiştir.
– Yolsuzluk alanı da diğer alanlarda olduğu gibi iktidar yöneticilerinin büyük yolsuzluk olaylarına karıştıklarına dair ciddi şüpheler ve belli başlı delillerden ötürü gerileme göstermiştir. Geçen yıl 4.25 olan not bu yıl 4.50 olarak yazılmıştır.
Kuruluşun hesapladığı genel Demokrasi Puanlamasında ise geçen yıl Makedonya 4.07 puana sahip iken; bu oran bu yıl gerileme kaydederek 4.29 olarak belirlenmiştir ki bu puan ülkenin sözkonusu kuruluş değerlendirmesine göre ’’Kısmi Özgür Ülkeler’’ kategorisinde yer almasına sebep oluyor.
2007 | 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | |
Ulusal Yönetimde Demokrasi | 3.75 | 4.00 | 4.00 | 4.00 | 4.00 | 4.25 | 4.25 | 4.25 | 4.25 | 4.75 |
Seçim Süreçleri | 3.25 | 3.25 | 3.50 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.50 | 3.75 |
Sivil Toplum | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.25 | 3.50 | 3.25 |
Medya Bağımsızlıgı | 4.25 | 4.25 | 4.25 | 4.25 | 4.50 | 4.75 | 4.75 | 5.00 | 5.00 | 5.25 |
Yerel Yönetimlerde
Demokrasi |
3.75 | 3.75 | 3.75 | 3.75 | 3.75 | 3.75 | 3.75 | 3.75 | 3.75 | 4.00 |
Yargı Çerçevesi ve Bağımsızlığı | 3.75 | 4.00 | 4.00 | 4.00 | 4.00 | 4.00 | 4.25 | 4.25 | 4.25 | 4.50 |
Yolsuzluklar | 4.75 | 4.50 | 4.25 | 4.00 | 4.00 | 4.00 | 4.00 | 4.25 | 4.25 | 4.50 |
Demokrasi Puanı | 3.82 | 3.86 | 3.86 | 3.79 | 3.82 | 3.89 | 3.93 | 4.00 | 4.07 | 4.29 |
*Note: Yukarıdaki tablo Freedom House düşünce kuruluşu tarafından, kuruluşun araştırmacılarının değerlendirmeleri sonucunda ortaya çıkmıştır.
– 1.00 ile 7.00 değerleri arasında oluşturulan puanlamada 1.00 notu en yüksek değere sahip iken 7.00 değeri ise en düşük puanlamadır.
İşin bizleri ilgilendiren diğer bir boyutu ise Makedonya Türkleri konusudur. Hukuk ve demokrasinin ayaklar altına alındığı, yok sayıldığı bir ülkede azınlık olan Makedonya Türklerinin durumu çok daha vahim ve kötüdür. Yukarıdaki bütün değerlendirmeler ve notlar Makedonya Türkleri için daha da beterdir. Makedonya’da Türkler her geçen yıl özgürlükler açısından geriye gitmektedirler. Konserlere ve getirisi olmayan faliyetlere harcanan paraların bir bölümünü buyursunlar STK’larımız bir saha araştırmasına harcasınlar bakalım ne sonuç çıkacaktır.
Şimdi bu verileri bizim aklı fukara yönetici ve onların 5 paralık savunucuları reddedeceklerdir, hatta bir adım öteye de gidecekler Freedom House kuruluşuna ’’faiz lobisinin usağı’’, ‘’dış mihrak’’ , ‘’yahudi ürünü’’ veya ’’ihanet şebekesi’’ diyeceklerdir.
Bize uyar ya da uymaz uluslararası bir saygınlığa sahip kuruluşun raporundan ders almak kimseye zarar getirmez. Hadi bu kuruluşun puanlaması yalan, yalnış veya çarpık diyelim; peki araştırmaya konu olan meselelere bizim vicdanımızın puanı bundan daha mı iyi olacaktır ?!?
İlhan Rahman