Üsküp Taş Köprüsü
Taşköprü, Vardar Nehri üzerinde, Üsküp şehir merkezinde bulunan tarihi Osmanlı köprüsü. Üsküp’ün simgelerinin en başında yer alır. Fatih Köprüsü veya Fatih Sultan Mehmet Köprüsü olarak adlandırılmaktadır.
Köprü katı taştan oluşan bloklardan ve 12 adet yarım yay kemere bağlanan sabit, katı sütunlardan oluşur. Yapı, 214 metre uzunluğa ve 6 metre genişliğe sahiptir. Köprünün ortasında bulunan kitabe bölümü yeniden yapımdadır.
1451-1469 yıllarında II.Mehmed himayesi ve kontrolu altında yapılmıştır. Köprüden, Alaca Camii vakıfnamesinde sözü edilmiştir.
Kimi kaynaklara göre köprünün Mimar Sinan tarafından yapıldığı belirtilmektedir. 13 kemer gözü yani 12 kemeri bulunan köprünün kemer açıklıkları ise merkeze doğru genişlemekte ve yükselmektedir. Köprünün toplam uzunluğu 220 metredir. Kemer açıklıkları açısından en küçük açıklık 4,05 metre en büyük açıklık ise 13,48 metredir.
Şu anki köprü Roma köprüsünün üzerine yapılmıştır. 1451-1469 yıllarında II.Mehmed’in himayesinde yapılan köprü tarihte birçok kez hasar görmüş ve onarılmıştır. 1555 yılındaki büyük depremde hasar gördüğüne dair tarihî kanıtlar olduğu söylenmiştir. Bu depremde köprünün 4 sütunu ağır hasar yaşamıştır.
II.dünya savaşı döneminde, 1944 yılında faşistler tarafından köprüye patlayıcı yerleştirilmiştir. Üsküp’ün kurtulmasıyla, patlayıcılar sökülmüştür.
Türklerin yoğunlukta yaşadığı, Osmanlı’ya ait eserlerin bulunduğu bölgeyi, Makedon nüfusun ağırlıkta olduğu kesime bağlayan tarihi Taş Köprü’de yapılan restorasyon çalışmaları sırasında köprünün sembolü niteliğindeki mihrabı yıkıldı. Köprünün orta kısmında bulunan mihrabın, restorasyon çalışmalarının tamamlanmamasına rağmen yerine konulmaması Makedonya’da yaşayan Türklerin tepkisine neden olmuştu.
Makedonya hükümeti tarafından, Türkiye’den Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın da desteğiyle tarihi Taş Köprü’nün restorasyon sırasında yıkılan mihrabı yeniden yaptırıldı. Tarihi köprünün orta kısmında eski yerine yaptırılan mihrapta, İngilizce ve Makedonca, mihrabın yapımı ve restorasyonları konusunda tarihi bilgilere yer verildi.Ancak hükümet Üsküp 2014 projesiyle Makedonya’da bir dönemi silip, yeni bir tarih yazmış oldu. Üsküp 2014 projesiyle Üsküp’te Türk izlerinin silinmesi ve yeni yapılar ile belli bir tarihi ve geleneği olmayan yapılar ile Üsküp eski Üsküp olmaktan kalkmıştır.Bugün Taş Köprü’nün sağında, solunda, önünde ve arkasında Osmanlı’ya karşı ayaklananların heykelleri dikilmiş, Osmanlı karşıtı bir müze olan Vmro müzesi inşa edilmiştir.
